"Toen ik het nieuws hoorde voelde ik me erg slecht. Als je daarna de begrafenis hebt en als je denkt aan alle mooie dingen die iemand voor jou gedaan heeft, dan kun je nooit stoppen met huilen."

Ook deze zinnen laten (net als in het verhaal ‘vergeet haar…’) zien dat de kinderen het verdriet niet zomaar vergeten zijn. In mijn verhaal over het onderzoek was ik geëindigd dat ik die maandag een presentatie voor de leraren zou houden.

Ik had keihard gewerkt om een prachtige presentatie in elkaar te zetten. Ik hoopte dat bovenstaande citaten en andere voorbeelden de leraren aan het denken zouden zetten. Dat er op de dag van de presentatie geen stroom was, was daarom een grote domper. Ik kon een groot gedeelte uitleggen, maar de kern de verhalen en tekeningen van de kinderen kon ik niet vertellen. We besloten om op een andere dag de andere helft van de presentatie te geven. De teleurstelling was toen ook erg groot dat er niemand van de aanwezigen was op de afgesproken dag (met of zonder reden). Drie andere leraren die de maandags niet konden waren er nu wel, dus ik heb de presentatie toch maar gegeven.

Eén op één heb ik nog de presentatie aan een aantal leraren verteld, maar het gevoel dat het ‘mislukt’ was bleef.

Om alles goed af te sluiten, heb ik me daarom weer op de kinderen gericht. Uit hun schriften blijkt dat er niet veel zorg aan hun verdriet gegeven is. Ik was in Nederland erg geïnteresseerd in het programma ‘over de streep’. De vraag ‘What would I know if I really knew you’ vond ik hierin erg bijzonder. Donderdagochtend was deze vraag onderdeel van het programma.

Voor deze ochtend had ik een onafhankelijke tolk ingeschakeld zodat de kinderen goed begrepen wat er gezegd werd. Het was erg belangrijk dat de kinderen goed naar elkaars verhaal zouden luisteren omdat de verteller zich erg kwetsbaar opstelt. Nadat wij eerst ons verhalen verteld hadden, deden de kinderen dit ook in kleine groepjes.

Ik lette op de lichaamstaal van de kinderen en de tolk lette op de verhalen. Ik werd erg geraakt toen ik D. vol moeite zijn verhaal zag vertellen. Aan het einde van de ochtend kwam mijn tolk bij mij en gaf aan dat het verhaal van D. hem erg aangreep.

Na de ontroerende verhalen vertelde ik een verhaal over een jongen die zijn verdriet kwijt raakte door een ballon te gebruiken. Ook de kinderen mochten een ballon uitzoeken die de kleur aangaf van het gevoel dat zij het meest hadden (angst, verdriet, boosheid). Al hun zorgen bliezen ze in de ballon. De grootte van hun ballon liet zo in meerdere/mindere mate de hoeveelheid van hun gevoel zien. Ik gaf aan dat ik hoopte dat al hun zorgen nu in de ballon zaten. De ballonen werden losgelaten en hopelijk zo ook hun zorgen. Natuurlijk konden ze de ballon ook gebruiken om mee te spelen.

Nadat de kinderen hopelijk wat zorgen kwijt geraakt waren, kwam de laatste opdracht. Op een vel papier schreven ze hun naam zo mooi mogelijk. Deze papieren gingen rond en er werden complimentjes over deze persoon opgeschreven. Met opgeheven hoofd gingen de kinderen weer naar buiten.

’s Avonds besprak ik deze ochtend met mijn tolk en hij gaf aan dat hij het een hele bijzondere ochtend vond. ‘De kinderen luisterden echt naar mij, ze volgden elke stap die ik ze vertelde. Het leek of ze mijn verhaal begrepen.’